Nhiều chuyên gia cho rằng đầu tư dài hạn xét cho cùng là chiến
lược đúng đắn về mặt chiến lược nếu doanh nghiệp tự thân tích góp thậm chí là tự
vay mượn. Thế nhưng trong trường hợp liên doanh thì lại khác, trong một khoảnh
khắc của sự thân thiện, phía nước ngoài sẵn sàng rót thêm vốn thay vì nếu không
sẽ vay mượn ngân hàng với mức lãi suất ngân hàng (mà tại Việt Nam như thời gian
qua, thuộc loại cắt cổ) bị thôn tính từng
bước trước sức ép tài chính.
Thị trường bột giặt tăng trưởng liên tục và khá ổn định
trong nhiều năm qua. Tuy nhiên, lĩnh vực này đang tồn tại tình trạng độc quyền
nhóm ở mức cao, thị phần chủ yếu rơi vào tay 2 doanh nghiệp FDI, trong khi hơn
30 doanh nghiệp nội đang ngày càng mờ nhạt trên thị trường.
Theo thống kê của tổ chức nghiên cứu thị trường Euromonitor
(Anh), trong giai đoạn 2006-2011, thị trường bột giặt đã tăng trưởng mạnh khi
doanh thu từ mức 3.800 tỷ đồng đã tăng lên 7.300 tỷ đồng. Dự báo, con số này sẽ
tiếp tục tăng cao trong giai đoạn 2012-2016 từ 7.500 tỷ đồng lên 8.600 tỷ đồng.
Trong năm 2012, dù kinh tế khủng hoảng, sức mua của nhiều mặt
hàng tiêu dùng giảm, nhưng thị trường bột giặt vẫn đạt mức tăng trưởng 10%.
Theo dự báo của các chuyên gia, với hơn 90 triệu dân, thu nhập
bình quân đầu người đang gia tăng, nhu cầu tiêu thụ hàng tiêu dùng thiết yếu vẫn
khá ổn định, lĩnh vực sản xuất bột giặt vẫn còn nhiều cơ hội tăng trưởng.
Tuy nhiên, hiện nay số ít doanh nghiệp ngoại đang thâu tóm
thị trường, thu về lợi nhuận cao, trong khi phần đông doanh nghiệp nội lại hụt
hơi trong cuộc đua giành thị phần.
Báo cáo đánh giá cạnh tranh trong 10 lĩnh vực của nền kinh tế
năm 2012 của Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công Thương), cho thấy hiện nhiều lĩnh
vực đang có sự tập trung thị trường lớn và có tới 7 lĩnh vực đang tồn tại độc
quyền nhóm.
Nhãn hiệu Omo của Unilever chiếm tới hơn 65% thị phần.
Trong đó, nhóm sản xuất bột giặt được đánh giá là lĩnh vực
có mức độ độc quyền cao nhất và miếng bánh thị phần đang nằm trong tay 2 Doanh
nghiệp FDI là Unilever Việt Nam và Tập đoàn Procter & Gamble (P&G).
Trong giai đoạn 2008-2011, nhãn hiệu Omo của Unilever đã giữ
vị trí thống lĩnh tại thị trường Việt Nam khi chiếm hơn 65% thị phần. Nhãn hiệu
Tide của Tập đoàn P&G đứng thứ hai với khoảng 23% thị phần. Còn 12% thị phần
được chia đều cho các nhãn hiệu nhập khẩu lẫn các thương hiệu nội như Daso, Mỹ
Hảo, Lix, Vì Dân, Đức Giang…
Trong khi đó, các doanh nghiệp nội địa sản xuất bột giặt áp
đảo về số lượng nhưng hoàn toàn lép vế về sức cạnh tranh. CTCP Bột giặt Lix
(thuộc Tập đoàn Hóa chất Việt Nam) là 1 trong số 30 công ty trong nước có khả
năng cạnh tranh với các thương hiệu ngoại, nhưng từ năm 2000 DN này đã trở
thành đơn vị gia công cho Unilever.
Tỷ lệ gia công thời điểm đó chiếm 70% sản lượng và cho đến
năm 2011, dù đã tìm nhiều cách mở rộng quy mô hoạt động, tăng cường sản phẩm
mang thương hiệu riêng nhưng tỷ lệ gia công cho Unilever vẫn còn đạt mức 34%.
Trên thực tế, tại thị trường trong nước, độ nhận diện thương
hiệu Lix còn rất thấp, sản phẩm làm ra chủ yếu xuất khẩu đi các nước như
Campuchia, Philippines, Nhật Bản. Trọng điểm thị trường nội địa của Lix hiện chỉ
nằm ở khu vực Tây Nam bộ để đáp ứng phân khúc tiêu dùng trung bình.
Tuy nhiên, tại đây Lix cũng gặp sức ép không nhỏ từ các nhãn
hiệu Omo, Tide. Trong khi đó, nước ta còn có hàng loạt thương hiệu khác như
Daso, Vì Dân, Mỹ Hảo, Bay… nhưng lại chưa chiếm được 5% thị phần và đang ngày
càng bị thu hẹp trên thị trường nội địa.
Theo báo cáo đánh giá cạnh tranh, hiện các lĩnh vực sản xuất
này vẫn chưa thấy xuất hiện hành vi hạn chế cạnh tranh, độc quyền thị trường.
Song, từ sau khi giành được hầu hết thị phần tại Việt Nam, Unilever và P&G
đã thu hẹp hoạt động sản xuất, thuê các công ty nhỏ hoặc nhà máy trong nước gia
công sản phẩm
Giảm bớt được áp lực sản xuất, các công ty FDI này đã tập
trung vào xây dựng, phát triển thương hiệu, hệ thống phân phối đến từng ngóc
ngách nhỏ của thị trường.
Để có thể tồn tại, nhiều doanh nghiệp nội đã chấp nhận làm
gia công. Khi gia công, ban đầu các công ty này nhận được nhiều đơn hàng với
giá hấp dẫn và ít quan tâm đến việc xây dựng thương hiệu riêng, nhưng đến thời
điểm khó khăn, sức tiêu thụ giảm đối tác lại giảm đơn hàng.
Lúc đó, nhiều doanh nghiệp muốn quay lại giành giật thị trường
đã không kịp. Các chuyên gia nhận định, hiện nay trên thị trường, các sản phẩm
của Unilever và P&G đang dẫn dắt và quyết định nhu cầu mua sắm của thị trường.
Và bằng chứng là ngày 13/04/2011 Unilever và Procter &
Gamble (P&G) bị phạt 315 triệu euro (456 triệu USD) vì đã cấu kết ấn định
giá bột giặt tại 8 nước châu Âu.
Muốn thu hút người tiêu dùng, sản phẩm nội buộc phải đưa ra
giá thấp hơn nhiều. So sánh trên thị trường, hiện giá sản phẩm bột giặt nội như
Mỹ Hảo, Bay, Net, Lix, Đức Giang, Vì Dân… rẻ hơn 30-40% so với bột giặt Omo,
Viso, Tide.
Trong khi đó, 50% nguyên liệu sản xuất bột giặt lại phụ thuộc
vào nhập khẩu, giá cả thường xuyên biến động khiến các nhà sản xuất nội gặp
không ít khó khăn. Việc điều chỉnh giá bán vừa không bù đắp được chi phí lại
còn khiến người tiêu dùng mất lòng tin, doanh số sụt giảm.
Trong khi đó, ở thế ngược lại, Unilever và P&G với dòng
vốn mạnh nên tự chủ về việc nhập nguyên phụ liệu, trong những thời điểm doanh
nghiệp nội khó khăn, các công ty này lại tung ra nhiều dòng sản phẩm hướng đến
phân khúc bình dân với giá rẻ để thâm nhập sâu thị trường nông thôn.
Và nếu tiếp diễn tình trạng này sẽ dễ dẫn tới nguy cơ cạnh
tranh không lành mạnh, như lạm dụng vị trí thống lĩnh hay các thỏa thuận để hạn
chế cạnh tranh nhằm thao túng thị trường, lũng đoạn giá cả, gây thiệt hại cho
các doanh nghiệp nội và người tiêu dùng.
Thực tế, biểu hiện độc quyền nhóm đối với lĩnh vực bột giặt
tồn tại nhiều năm nay đã và đang gây bất lợi cho nhiều doanh nghiệp trong nước.
Vì vậy, cần phải tiến hành điều tra thực tế để xóa bỏ tình trạng độc quyền, tạo
ra môi trường cạnh tranh lành mạnh, giúp doanh nghiệp Việt Nam có cơ hội phát
triển tại thị trường nội địa.
Mời các bạn theo dõi bài viết:
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét